1 Πρόγραμμα γονέων για την ανάπτυξη λόγου και επικοινωνίας παιδιών προσχολικής ηλικίας: H εφαρμογή της προσέγγισης Ηanen στην Ελλάδα

Παρί Μεράβογλου – Λογοπεδικός &  Ευδοκία Λαγάκου – Σχολική Ψυχολόγος

Εισαγωγή: Παρουσιάζεται ένα δομημένο ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε ειδικούς που παρέχουν έμμεση παρέμβαση σε γονείς παιδιών προσχολικής ηλικίας με διαταραχή στο λόγο ή και στην επικοινωνία. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα βασίζεται στην προσέγγιση Hanen, It takes two to talk (Μanolson, 1992) που προωθεί την εμπλοκή των γονέων κατά την πρώιμη παρέμβαση προκειμένου να διευκολυνθεί η επικοινωνία στην προσχολική ηλικία.
Σκοπός: Παρουσιάζονται το θεωρητικό υπόβαθρο του προγράμματος καθώς και ο σχεδιασμός, τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα από τη πιλοτική λειτουργία της ψυχοεκπαιδευτικής ομάδας γονέων σε ένα ελληνικό κοινοτικό πλαίσιο ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων του δημοσίου τομέα. Πρόκειται για ένα εισαγωγικό σεμινάριο στην εκπαίδευση γονέων που βασίζεται στις αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων και συγχρόνως αξιοποιεί τη δυναμική της ομάδας και της οικογένειας. 
Υλικό και Μέθοδοι:  Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με τη μεθοδολογία του προγράμματος μέσω της χρήσης ενεργητικών τεχνικών (καταιγισμός ιδεών, παιχνίδι ρόλων, εργασία σε μικρές ομάδες).

Βιογραφικό - Παρασκευή Μεράβογλου
Η Παρασκευή Μεράβογλου είναι λογοπεδικός με μεταπτυχιακές σπουδές στο City University, London. Εργάζεται στο ΙΠΑΠ ΘΕΟΤΟΚΟΣ και έχει συνεργαστεί με το Κέντρο Κοινοτικής Ψυχικής Υγιεινής Βύρωνα-Καισαριανής. Είναι  επότρια κλινικής πρακτικής, πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια Hanen, και ΜΑΚΑΤΟΝ. Τα ενδιαφέροντά της εστιάζονται κυρίως στην πρώιμη παρέμβαση, ψυχοεκπαίδευση γονέων, προετοιμασία και προώθηση στην εργασία νέων με αυτισμό και νοητική υστέρηση.

Βιογραφικό - Ευδοκία Λαγάκου
Είναι Ψυχολόγος στην Υπηρεσία Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων του Κέντρου Κοινοτικής Ψυχικής Υγιεινής Βύρωνα - Καισαριανής της Α' Ψυχιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ.  Κατά το παρελθόν έχει εργαστεί σε διάφορους φορείς της ψυχικής υγείας καθώς και της εκπαίδευσης και της απασχόλησης. Στην παρούσα φάση, τα επαγγελματικά ενδιαφέροντά της περιλαμβάνουν την αξιολόγηση της προσωπικότητας, τη σχολική ετοιμότητα, τη διαπολιτισμική συμβουλευτική και την ψυχοεκπαίδευση γονέων και εκπαιδευτικών.


2 Το ICF ως διεπιστημονικό εργαλείο ταξινόμησης της λειτουργικότητας: δυνατότητες και προκλήσεις.

Βάια Αρσενοπούλου

Το International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) είναι η Διεθνής Ταξινόμηση της Λειτουργικότητας, Αναπηρίας και Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO, 2001). Είναι ένα εννοιολογικό πλαίσιο για την οργάνωση και καταγραφή πληροφοριών σχετικά με τη λειτουργικότητα και την αναπηρία. Ενοποιεί τα κύρια μοντέλα της αναπηρίας, το ιατρικό και το κοινωνικό, σε ένα βιο-ψυχο-κοινωνικό μοντέλο όπου η έννοια της λειτουργικότητας θεωρείται ως η δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ της κατάστασης της υγείας ενός ατόμου, τους περιβαλλοντικούς και τους  προσωπικούς παράγοντες.
Στην Ελλάδα είναι υποχρεωτικό να αναγράφονται οι διαγνώσεις με βάση τη Διεθνή Ταξινόμηση ICD-10. Το ICF συμπληρώνει το ICD-10 προσθέτοντας τη σημαντική διάσταση της λειτουργικότητας.
Στόχος του εργαστηρίου είναι η κατανόηση των σκοπών και χρήσεων του ICF. Οι συμμετέχοντες θα εξοικειωθούν με την έννοια της λειτουργικότητας και γιατί είναι σημαντική στον εντοπισμό των αναγκών των ατόμων.
Θα παρουσιαστεί μία εισαγωγή στη δομή και οργάνωση του ICF με πρακτικές ασκήσεις εμπέδωσης. Οι συμμετέχοντες θα κατανοήσουν πως η κοινή γλώσσα του ICF βοηθάει στη επικοινωνία μεταξύ ειδικοτήτων, υπηρεσιών και χωρών. Θα μελετηθεί η χρήση του ως ενιαίο εργαλείο της Διεπιστημονικής Ομάδας, προωθώντας ταυτόχρονα την ολιστική προσέγγιση και τη συντονισμένη θεραπευτική παρέμβαση.
Μελέτες περιπτώσεων θα χρησιμοποιηθούν για εξάσκηση στη σύνδεση του ICF με τις πληροφορίες από την αρχική αξιολόγηση, τον σχεδιασμό της παρέμβασης και την εκτίμηση των αποτελεσμάτων.
Θα διερευνήσουμε τις διάφορες χρήσης του ICF στην κλινική πρακτική, στην εκπαίδευση, στις πολιτικές υγείας, στην παροχή υπηρεσιών και δημογραφικές στατιστικές. Η εστίαση θα είναι στις πιθανές εφαρμογές για λογοπεδικούς και για την ελληνική πραγματικότητα. Οι συμμετέχοντες θα ενημερωθούν για τις διεθνείς πρακτικές.

Βιογραφικό – Βάια Αρσενοπούλου
Η Βάια Αρσενοπούλου είναι Υπεύθυνη του Τμήματος Λογοθεραπείας στο Ίδρυμα «Η Θεοτόκος» στην Αθήνα. Ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην Αυστραλία και έπειτα εργάστηκε σε ειδικό σχολείο για παιδιά με κινητικές αναπηρίες. Τα τελευταία 15 χρόνια εργάζεται κυρίως με παιδιά και νέους με νοητική υστέρηση και αυτισμό. Εξειδικεύεται στην Πρώιμη Παρέμβαση, την Εναλλακτική Επικοινωνία και την ένταξη ατόμων με αναπηρία σε εκπαιδευτικά πλαίσια και στην αγορά εργασίας. Ως μέλος της Επιτροπής Έρευνας και Ανάπτυξης στο Ίδρυμα «Η Θεοτόκος» έχει ασχοληθεί με την πιστοποίηση του φορέα σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και τα τελευταία χρόνια ασχολείται με το καινοτόμο έργο της προσαρμογής του ICF ως αξιολογητικό, κλινικό και εκπαιδευτικό εργαλείο σε ειδικό εκπαιδευτικό πλαίσιο.


3 Η Εκπαίδευση Κοινωνικών και Eπικοινωνιακών Δεξιοτήτων σε Παιδιά με Αυτισμό με την Μέθοδο "Video Modeling"
Κατερίνα Λευθέρη, M.S. CCC-SLP

Η μέθοδος “Video Modeling” (VM) αναφέρεται στην παρακολούθηση βίντεο στα οποία  ενήλικες ή παιδιά πραγματοποιούν συμπεριφορές προς μίμηση. Υπάρχει διεθνής βιβλιογραφία που δείχνει πως το VM στοχεύει με επιτυχία την εξέλιξη δεξιοτήτων όπως κοινωνική αλληλεπίδραση, επικοινωνία, συμπεριφορά στο παιχνίδι, καθημερινή διαβίωση, κ.ά.

Από το εργαστήριο αυτό οι συμμετέχοντες θα αποκομίσουν τα εξής;
  • - Ποιες είναι οι διαφορετικές κατηγορίες VM.
  • - Πότε, σε ποια παιδιά και για ποιους λόγους χρησιμοποιούμε τη μέθοδο.
  • - Πως διαλέγουμε τους στόχους της θεραπείας.
  • - Πως εφαρμόζουμε το VM στα παιδιά με αυτισμό.
  • - Συγγραφή διαλόγων και γύρισμα των βίντεο.
  • - Αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν από την εφαρμογή της μεθόδου.

Το εργαστήριο θα είναι βιωματικό και οι συμμετέχοντες θα πρέπει να έχουν μαζί τους κάμερα ή κινητό τηλέφωνο για την παραγωγή βίντεο χαμηλής ανάλυσης έως 5 λεπτών.

Η Κατερίνα Λευθέρη είναι απόφοιτος ψυχολογίας και λογοθεραπείας από πανεπιστήμια των ΗΠΑ.  Έχει  εξειδίκευση στην πρώιμη παρέμβαση και στον αυτισμό. Εργάζεται ως επιστημονική διευθύντρια της Εταιρίας Εφαρμογής Προγραμμάτων Ειδική Αγωγής «Πράξις & Λόγος». Τα τελευταία 20 χρόνια  έχει παρουσιάσει πολλές επιστημονικές μελέτες σε ελληνικά και παγκόσμια συνέδρια και έχει συμμετάσχει στην οργάνωση πανελληνίων συνεδρίων με θέματα σχετικά με μαθησιακές δυσκολίες, αυτισμό και διαταραχές λόγου και ομιλίας.



4 Από τον ειδήμονα θεραπευτή στον ειδήμονα πελάτη: κλινικές πρακτικές λογοθεραπείας στη βάση του ψυχοκοινωνικού μοντέλου – το παράδειγμα των διαταραχών ροής ομιλίας

Δ.Μαρούσος & Γ.Φούρλας

Η μετάβαση από το «κάνω θεραπεία» στο «ενδυναμώνω τον πελάτη να γίνει φορέας της αλλαγής που επιθυμεί» περνά από την προσωπική εκπαίδευση του θεραπευτή στο να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί ότι ειδικός, σε ό,τι τον αφορά, είναι ο ίδιος ο πελάτης. Με αναφορά στις διαταραχές ροής της ομιλίας το εργαστήριο διαπραγματεύεται την μετακίνηση του κλινικού έργου από το ιατροκεντικό στο ψυχοκοινωνικό μοντέλο θεραπείας, από την «ασκησιακή λογοθεραπεία» στη «προπονητική». Οι συμμετέχοντες θα εξασκηθούν σε βασικές κλινικές πρακτικές και θα αναστοχαστούν ως προς το όφελος αυτής της αλλαγής. Το εργαστήριο είναι ως προς το περιεχόμενο αλλά και ως προς τον τρόπο διεξαγωγής του βιωματικό και προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή όλων των συμμετεχόντων.

Βιογραφικό - Δημήτρης Μαρούσος
Ο Δημήτρης Μαρούσος, είναι εξειδικευμένος λογοθεραπευτής τραυλισμού. Εργάζεται στο Βόλο και τη Λάρισα, στο Κέντρο Λόγου ΕΥ ΛΕΓΕΙΝ, είναι απόφοιτος του European Clinical Specialization in Fluency (ECSF) και mentor του προγράμματος εξειδίκευσης του ECSF.

Βιογραφικό - Γιώργος Φούρλας
Ο Γιώργος Φούρλας, είναι εξειδικευμένος λογοθεραπευτής τραυλισμού. Διευθύνει το Κέντρο Έρευνας και Θεραπείας Τραυλισμού, είναι μέλος του  consortium European Clinical Specialization in Fluency (ECSF) και coach του προγράμματος εξειδίκευσης του ECSF.


5 Η χρήση του Skype στη θεραπεία παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές: δυνατότητες και περιορισμοί

Ειδική Διαγνωστική και Θεραπευτική Μονάδα “Σπύρος Δοξιάδης”

Τα τελευταία χρόνια μελετάται διεθνώς η χρήση τηλεπικοινωνιακών μέσων σύγχρονης τεχνολογίας για την πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε απομακρυσμένες περιοχές. Η Ειδική Διαγνωστική και Θεραπευτική Μονάδα “Σπύρος Δοξιάδης”, στα πλαίσια του “ Προγράμματος Πρώιμης Παρέμβασης για παιδιά 0-3.11 ετών κατοίκων Κυκλάδων και 4ου Διαμερίσματος Αθηνών” ανέλαβε πιλοτικά θεραπείες παιδιών με αναπτυξιακές  διαταραχές με χρήση τηλεδιάσκεψης (skype), χρηματοδοτουμενη από το Ίδρυμα Νιάρχος. Μετά τη λήξη του προγράμματος, στη Μονάδα Δοξιάδη εξακολουθούν να πραγματοποιούνται θεραπείες μέσω Skype σε παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση σε κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις στον τόπο διαμονής τους.

Στο παρόν εργαστήριο θα παρουσιαστεί η εμπειρία μας από τη χρήση αυτού του νέου μέσου στην πρώιμη παρέμβαση, τη λογοθεραπεία  και την εργοθεραπεία.  Θα παρουσιαστούν αναλυτικά παραδείγματα περιστατικών και θα συζητηθούν οι προσαρμογές που χρειάζεται να γίνουν τόσο στη θεραπεία, όσο και στο θεραπευτικό πλαίσιο, καθώς και συμπεράσματα σε σχέση με την ορθή πρακτική. Θα συζητηθούν αναλυτικά οι δυνατότητες που παρέχει το Skype αλλά και οι περιορισμοί στη χρήση του.

Αντωνία Δούλα
Η Αντωνία Δούλα αποφοίτησε από το τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Rouen Γαλλίας. Είναι συνεργάτης της ΕΔΘΜ Σπύρος Δοξιάδης στο τμήμα της Πρώιμης Παρέμβασης. Συμμετείχε στο πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης που χρηματοδοτήθηκε από το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Φωτεινή Ζωγράφου
Απόφοιτος ΤΕΙ Αθήνας του τμήματός Εργοθεραπείας
Εξειδικευμένη στην παιδιατρική εργοθεραπεία (βρέφη και παιδιά)
Senior Tutor NDT Bobath (νευροεξελεικτική αγωγή) με εκπαιδευτική δράση σε Ελλάδα και εξωτερικό
Επιστημονική συνεργάτης και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της διαγνωστικής μονάδας  για το παιδί ‘’Σπύρος Δοξιάδης’’ με αρμοδιότητες στην αξιολόγηση των παιδιών, τον συντονισμό του τμήματος εργοθεραπείας και εποπτεία των εργοθεραπευτών στην μονάδα

Παναγιώτα Σκουρογιάννη
Η Παναγιώτα Σκουρογιάννη αποφοίτησε από το τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Πανεπιστήμιο του  Reading (ΜΑ in Language Pathology). Διετέλεσε μέλος και αργότερα συντονίστρια της ομάδας Έρευνας του Π.Σ.Λ. που εργάστηκε για τη δημιουργία του ΜέταΦΩΝ τεστ. Είναι συνεργάτης, υπεύθυνη του τμήματος Λογοθεραπείας και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής στη Δ.Θ.Μ «Σπύρος Δοξιάδης». Συμμετείχε στο πρόγραμμα πρωίμης παρέμβασης που χρηματοδοτήθηκε από το ‘Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Μαίρη Χαμάουι
H κα Mαίρη Χαμάουι,(B.A., M.A.) είναι παιδοψυχολόγος με γνώσεις και εμπειρία στην πρώιμη παρέμβαση . Είναι συνεργάτης, συνυπεύθυνη της ομάδας των θεραπευτών προσχολικής ηλικίας , και μέλος της επιστημονικής επιτροπής στην Δ.Θ.Μ. “Σπύρος Δοξιάδης”.  Εργάζεται για  να προάγει την σημασία  της πρώιμης παρέμβασης και  για την παροχή υπηρεσιών σε αυτόν τον τομέα .